شاید تا بحال موارد زیادی شنیده باشید حاکی از اینکه هواپیمایی مجبور به فرود اضطراری شده است، یا افرادی که سفر هوایی در اولویتشان قرار داشته و خرید بلیط هواپیما برای آن‌ها امری رایج است حتی فرود اضطراری را تجربه کرده باشند. فرود اضطراری موضوعی است که گاهاً در سفرهای هوایی اتفاق می‌افتد. اما فرود اضطراری چیست و اصولًا بنا به چه دلایلی پیش می‌آید؟ با این مطلب از مجله‌ی ایرپلین تیکت همراه باشید تا با عوامل فرود اضطراری بیشتر آشنا گردید.

فرود اضطراری چیست؟

فرود اضطراری (Emergency Landing) به فرودی انتخاب شده گفته می‌شود که به دلیل یک موقعیت اورژانسی نظیر یک تهدید حتمی و قریب الوقوع در مورد ایمنی و عملکرد هواپیما و یا نیاز فوری یکی از مسافران و یا خدمه‌ی پرواز به خروج سریع از هواپیما (غالباً به دلایل پزشکی) باشد. فرود اضطراری اساساً در نزدیک‌ترین و یا مناسب‌ترین فرودگاه که برج کنترل بر اساس نوع موقعیت اورژانسی انتخاب کرده انجام می‌شود.

انواع فرود اضطراری

هواپیماها با انواع فرود اضطراری ممکن است روبه رو شوند.

فرود اجباری: در این حالت هواپیما به دلیل نقص فنی مجبور به فرود می‌شود. فرود در اسرع وقت اولویت محسوب می‌شود. از آن‌جایی که یک مشکل اساسی در سیستم اتفاق افتاده مکان فرود مهم نیست. این نوع از مشکلات اساساً به دلیل نقص و یا آسیب به بخش‌های حیاتی هواپیما نظیر موتور، سیستم هیدرولیک و یا ترمزهای فرود اتفاق می‌افتد. در این شرایط فرود می‌بایست بر روی یک باند انجام شود، در صورتی که هیچ باند پروازی وجود ندارد. لزوماً در این شرایط خلبان سعی می‌کند هواپیما را بر روی زمین نشانده و آسیب به مسافران را به حداقل برساند. این موضوع به معنی آن است که فرود اضطراری حتی زمانی که هواپیما هنوز هم  قابل پرواز است ممکن است اتفاق افتد. این کار به دلیل جلوگیری از برخورد هواپیما با زمین و یا کوه انجام می‌شود.

فرود پیشگیرانه: این نوع از فرود اضطراری ممکن است به دلیل فرود برنامه ریزی شده در موقعیتی که اطلاعات کافی از آن موجود نیست، یا تغییرات غیرپیش بینی شده در طول پرواز و یا موقعیت‌هایی خاص و یا حتی اورژانسی اتفاق افتد. این موضوع ممکن است نتیجه‌ی مشکلاتی در خود هواپیما، موقعیت‌های اورژانسی پزشکی و یا موارد امنیتی باشد. هر چقدر زودتر خلبان مکان مناسب فرود را تشخیص دهد، احتمال بدتر شدن شرایط توسط آب و هوای بد، مشکلات فنی و یا دیگر عوامل کم‌تر خواهد شد.

فرود بر روی آب: فرود بر روی آب دقیقاً همانند شرایط فرود اجباری است ولی تنها بر روی آب انجام می‌شود. اگر هواپیما برای شناوری طراحی نشده باشد، ممکن است تنها چند ساعت بر روی آب شناور بماند (مدت شناوری بر روی آب به میزان آسیب بستگی دارد).

عوامل رایج در فرود اضطراری

شاید با شنیدن واژه‌ی فرود اضطراری، نقص فنی اولین عاملی باشد که به ذهن برسد، در صورتی که این چنین نیست. فرود اضطراری می‌تواند از موارد بسیار زیادی نشأت بگیرد که برخی از آن‌ها بسیار هم عجیب هستند.

افت فشار هوای کابین

فشار هوای کابین به پروسه ای گفته می‌شود که هوای تصفیه شده و مطبوع به داخل کابین هواپیما پمپ شود. این کار به منظور ایجاد محیطی ایمن و راحت برای تنفس مسافران و خدمه‌ی پرواز در ارتفاعات بالا انجام می‌پذیرد. فشار هوای کابین در ارتفاع بیش از ۳ هزار متر از سطح دریا مورد نیاز می‌شود. از مهم‌ترین عوارض عدم فشار کافی هوا می‌توان به هیپوکسی^۱، ارتفاع زدگی^۲، DSC ^۳و باروتروما^۴ اشاره کرد. در صورتی که افت فشار هوا در کابین اتفاق افتد، خلبان غالباً شرایط اضطراری اعلام کرده و هواپیما را به زمین می‌نشاند.

گرفتگی در سرویس بهداشتی هواپیما

زمانی که توالت هواپیمایی دچار انسداد شود خلبان گزینه‌ی دیگری غیر از فرود اضطراری نخواهد داشت. این دقیقاً همان اتفاقی بود که در یکی از پروازهای شرکت هواپیمایی ملی پاکستان اتفاق افتاد. هواپیما یک بوئینگ ۷۷۷ بود که از تورنتو کانادا به سمت پاکستان پرواز می‌کرد. به دلیل گرفتگی توالت، هواپیما مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه منچستر شد. تمیز کردن سرویس بهداشتی و باز کردن لوله‌های آن در حدود ۵ ساعت به طول انجامید و بعد از آن هواپیما مجدداً به پرواز خود ادامه داد.

مار در هواپیما

برخی از حوادث از داستان‌های تخیلی هم عجیب‌تر هستند، در حالی که دیگر موارد شبیه به فیلم‌های حادثه ای و جنایی می‌باشند. یکی از ترسناک‌ترین اتفاقات در هواپیما که ممکن است منجر به فرود اضطراری شود وجود مار در هواپیماست. مثالی که در این قسمت می‌توان ذکر کرد یک پرواز تجاری در مکزیک است. مسافر این پرواز در حالی که بر روی صندلی خود نشسته بود متوجه بیرون خزیدن یک مار از محفظه‌ی بالای سرش می‌شود. او ترسیده و مهمانداران هواپیما را خبر می‌کند. خلبان نیز موقعیت اورژانسی اعلام کرده و هواپیما مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه مکزیکو سیتی می‌شود. در آن فرودگاه پرسنل متخصص مشکل را بر طرف می‌کنند و هواپیما به پرواز خود ادامه می‌دهد.

رفتار بد مسافران

رفتار بد مسافران یکی از دلایل رایج در فرودهای اضطراری قلمداد می‌شود. اما شاید فکر کنید منظورمان از رفتار بد چیزی شبیه به دعواهای لفظی با خدمه‌ی پرواز باشد، اما این طور نیست. به طور مثال در یکی از پروازهای ایرلاین ارزان قیمت ایندی گو که از دوبی به سمت یکی از شهرهای هندوستان حرکت می‌کرد، یکی از مسافران شروع به بدرفتاری با مسافران دیگر و خدمه‌ی کابین کرده، سپس چرخ دستی غذا را از خدمه گرفته، روی آن نشسته و شروع به راندن آن در کابین می‌کند. خلبان آن پرواز مجبور شد هواپیما را سمت بمبئی هدایت کرده و آن‌را به زمین می‌نشاند. بعد از آن پلیس مرد خاطی را تا بیرون هواپیما هدایت کرد.

بوی مشمئزکننده

در طول پرواز چنانچه بوی ناخوشایندی وارد هوای کابین شود، هیچ کس قادر به از بین بردن آن نخواهد بود. زمانی که یکی از مسافران پرواز شرکت هواپیمایی بریتیش از لندن به مقصد دوبی، بوی بسیار ناخوشایندی را گزارش کرد، خلبان تنها بعد از ۳۰ دقیقه پرواز مجبور به فرود اضطراری شد.

برخورد با پرندگان

برخورد پرندگان با هواپیما علی الخصوص موتور هواپیما، یکی از رایج‌ترین دلایلی‌ست که منجر به فرود اضطراری می‌شود. این برخورد غالباً باعث آسیب و نقص در عملکرد هواپیما می‌شود. یکی از مشهورترین مثال‌ها در این مورد پرواز ۱۵۴۹ هواپیمایی ایالات متحده است. بعد از برخورد چندین پرنده با موتور و از کار افتادن آن، خلبان مجبور به فرود اضطراری بر روی آب در رودخانه‌ی هادسون (Hudson River) شد.

موقعیت‌های اورژانسی پزشکی

بر اساس آمار و گزارش‌ها، در حدود ۸۰ درصد از مواردی که منجر به فرود اضطراری شده از موقعیت‌های اورژانسی پزشکی نشأت گرفته است. البته لازم به ذکر است مطالعه‌ی انجام شده در هندوستان صورت گرفته است، اما به طور کلی دلایل اورژانسی پزشکی از رایج‌ترین مواردی هستند که منجر به فرود اضطراری می‌شوند. به طور مثال، در یکی از پروازهای شرکت هواپیمایی ایرایندیا، یک مسافر ۶۷ ساله فقط چند دقیقه بعد از برخاست هواپیما از زمین دچار حمله‌ی قلبی شد. نتیجتاً هواپیما مجبور به بازگشت به فرودگاه مبدأ و فرود اضطراری شد.

اگر نگاهی به سوابق یک شرکت هواپیمایی داشته باشیم احتمالاً متوجه تعداد فرودهای اضطراری آن شرکت و نحوه‌ی عملکرد خلبان‌ها خواهیم شد. بنابراین به هنگام خرید بلیط هواپیما، انتخاب ایرلاین می‌تواند اهمیت بسزایی داشته باشد. ایرپلین تیکت یکی از سامانه‌های خوشنام در زمینه‌ی فروش آنلاین بلیط هواپیما است. در این وب‌سایت به غیر از مشاهده‌ی لیست کاملی از پروازها به مقصد مورد نظرتان می‌توانید به مقایسه‌ی قیمت بلیط هواپیما پرداخته و به راحتی بلیط خود را در کم‌ترین زمان تهیه نمایید.

از دیگر عوامل فرود اضطراری می‌توان به آب و هوای بد، مشکل در سوخت هواپیما، تهدیدهای امنیتی، دود در کابین و آتش در کابین اشاره کرد.

پاورقی‌ها

• هیپوکسی (Hypoxia) یا کم اکسیژنی از علائم بیماری است و به معنای کاهش اکسیژن رسانی به ارگان‌ها (هیپوکسی جنرال) و یا بافت‌ها (هیپوکسی بافت) می‌باشد.
• ارتفاع زدگی (Altitude Sickness) تأثیر منفی ارتفاع بر روی سلامتی فرد است. در این عارضه، بر اثر کمبود اکسیژن اختلالات تنفسی، سردرد و خواب آلودگی تدریجی ایجاد می‌شود.
• DSC مخفف عبارت Decompression sickness است و در حقیقت عارضه ایست که بدن انسان پس از قرار گرفتن در فضایی پرفشار و سپس ورود سریع به فضای کم فشار دچار آن می‌شود.
• باروتروما (Barotrauma) یا ترومای فشاری، به آسیب فیزیکی ناشی از تغییرات فشار محیط اطراف بر روی اعضای بدن مانند سینوس، ریه، چشم، گوش میانی، مغز و جمجمه گفته می‌شود.